مصونیت قضایی اتباع بیگانه شاغل در سفارتخانه ها

چندی پیش در خروجی خبرگزاری های کشور، خبری قرار گرفت با این مضمون که روز پنجشنبه 24 اسفند 91 یک دستگاه خودروی هیوندا در مسیر شرق به غرب اتوبان ارتش و در منطقه مینی سیتی تهران به دلیل سرعت بالا از پشت با خودروی پراید برخورد کرده ، از مسیر خود منحرف و پس از برخورد با گارد ریل و تابلو وسط متوقف می شود. در پی این تصادف متاسفانه راننده خودروی پراید در دم فوت کرده و یک عابر پیاده نیز مجروح می شود خودروی مقصر (هیوندا) به سفارت عربستان تعلق داشته و راننده آن نیز یکی از کارمندان سفارت عربستان بوده که ظاهراً به دلیل شرب خمر و سرعت بسیار بالا قادر به کنترل ماشین نبوده است . صرفنظر از واکنشهای مختلف صورت گرفته در این زمینه چه از ناحیه مسئولین کشور و چه از ناحیه مقامات عربستانی و نیز سکوت مبهم و معنادار وزارت خارجه عربستان و انکار مستی راکب خودرو و النهایه درخواست رفتار بر اساس قوانین دیپلماتیک با کارمند سفارت عربستان در سفارتخانه ها اینجانب را بر آن داشت که  چند سطری  را به رشته تحریر در آوردم .

اساساً مصونیت دیپلماتیک گونه ای از مصونیت قضایی است که دو کشور در قبال یکدیگر متعهد می شوند که دیپلماتها و مقامات ارشد دولتی را تحت تعقیب قانونی قرار ندهند.

اما درمفهوم حقوقی ، مصونیت بطور کلی بدین معناست که دارنده آن از تعقیب قانون و ماموران دولت در امان است و قانون و مجریان آن قادر به تعقیب دارنده چنین مصونیتی نخواهند بود.

اتفاقات تلخی از این دست نه تنها در کشورمان بلکه در تمامی ملل دنیا امری مسبوق به سابقه بوده که نمونه بارز و حاضر آن کشته  شدن دو ماهیگیر هندی توسط سربازان ایتالیایی است که روابط دو کشور را تا حدودی دچار تنش ساخته  است و از همین روست که به دلیل جلوگیری از تکرار سوء استفاده های دیپلماتیک در مقدمه کنوانسیون 1961 وین ناظر بر روابط دیپلماتیک براین نکته تاکید گردید که «منظور از مزایا و مصونیتها منتفع ساختن افراد نیست ، بلکه مراد تامین حسن اجراء وظایف ماموریت های دیپلماتیک به عنوان نمایندگان دولتها می باشد»

همچینن در ماده 41 کنوانسیون مذکور اشاره دارد «کلیه اشخاصی که از مزایا و مصونیتهای دیپلماتیک برخوردار می باشند بدون آنکه به مزایا و مصونیتهای آنان لطمه وارد آید مکلفند قوانین و مقررات دولت پذیرنده را محترم شمارند»

یادآوری و مراجعه به تاریخ حوادثی از این دست خالی از لطف نیست ؛

در ژانویه 1997 سفیر زئیر در فرانسه در حین رانندگی با سرعت زیاد با دو جوان تصادف کرد که منجر به مرگ آنان شد. سفیر به دلیل برخورداری از مصونیت مورد تعقیب و توقیف قرار نگرفت دولت کشور زئیر او را فرا خواند . اما مطبوعات فرانسه حملات خود را به دولت زئیر آغاز کردند و رئیس جمهور کشور زئیر نیز تحت فشار افکار عمومی فرانسه و مطبوعات از مصونیت سفیر خود صرفنظر کرد و سفیر این کشور نیز به فرانسه باز گشت تا خود را در اختیار مقامات قضایی قرار دهد.

فلسفه وجودی اعطاء مصونیت به نمایندگان ، اطمینان کامل نمایندگان در انجام امور محوله است اما بدیهی  است که سوء استفاده از این مصونیت تحت هیچ شرایط پذیرفته و مقبول نیست . تصادفات رانندگی امری اجتناب ناپذیر است اما رانندگی در حالت مستی و نقض و زیر پا نهادن اصول مسلم قانونی و شرعی کشور آن هم در شرایطی که در کشور متبوع نیز جرم و مشمول اشد مجازات است نمونه بارز سوء استفاده از مصونیت تلقی و شایسته است مقامات حکومتی در جهت جلوگیری از تجری دیگران به جد به موضوع رسیدگی و در جهت تسکین آلام بازماندگان آن مرحوم تمهیدات لازمی بیاندیشند.