نظام پارلمانی

نظام پارلمانی یا نظام مجلس محوری نوعی نظام حکومتی است که از تفکیک نسبی قوا ایجاد می شود. در نظام های پارلمانی قوه مجریه و قوه مقننه در همکاری با یکدیگر فعالیت می کنند و از ابزارهایی برای نفوذ و تاثیر گذاری بر یکدیگر برخوردارند! در نظام های پارلمانی رئیس کشور و رئیس قوه مجریه دو شخص متفاوتند در این قبیل رژیم های سیاسی، رئیس قوه مجریه که معمولاً نخست وزیر نامیده می شودبه پیشنهاد رئیس کشور و انتخاب پارلمان یا همان مجلس نمایندگان مشخص می شود. بدین ترتیب در چنین نظامی رئیس قوه مجریه یا همان نخست وزیر بجای انتخاب مستقیم از سوی مردم مع الواسطه توسط نمایندگان منتخب مردم تعیین و انتخاب خواهد شد.

در سیستم یا نظام پارلمانی که در قالب نظریه تفکیک قوای منتسکیو ، پیشنهاد گردیده است رابطه میان سه قوه یک رابطه ساختاری و ساماندهی شده است. اما تفکیک قوا به شکل مطلق درآن وجود ندارد ، به این نحو که پارلمان هیات وزیران را به کار گمارده و می تواند استیضاح کند و قوه مجریه نیز درموارد مشخصی می تواند پارلمان را منحل اعلام نماید در کشورهایی نظیر انگلستان ، آلمان این نظام سیاسی حاکمیت دارد .

در نظام جمهوری اسلامی ایران برابر اصل یکصدو چهارده قانون اساسی مقرر گردیده رئیس جمهور برای مدت چهارسال با رای مستقیم مردم انتخاب می شود و انتخاب مجدد او به صورت متوالی تنها برای یک نوبت بلامانع است .

بنابراین لازمه اجرا و پیاده سازی نظام پارلمانی در کشور، علاوه بر بستر سازی و اندیشیدن تمهیدات مناسب و رشد احزاب مختلف سیاسی که از جمله اصول اساسی در نظام پارلمانی است بایستی در اجرای اصل 177 قانون اساسی با رعایت شرایط مقرر در این اصل پس از بازنگری از طریق مراجعه به آراء عمومی به مرحله اجرا در آید. نظام پالمانی صرفنظر ازمحاسن و برجستگی هایی که می توان برایش متصور بود نظامی بی عیب و نقص و عاری از معایب تلقی نمی گردد. به عبارتی دیگر ایراداتی که به نظام ریاستی وارد شده که از جمله می توان به تقسیم نیروهای سیاسی به دو گروه ، زیاده روی در تبلیغات و نیز زیرپا گذاردن اصول اخلاقی اشاره کرد در سیستم رای گیری پارلمانی نیز متصور خواهد بود و این معایب با حذف یکی از مکانیزم های رای گیری زدوده نخواهد شد . چه آنکه در چنین سیستمی از آنجائیکه مجلس سکاندار قوه مجریه را انتخاب می نماید بنابراین تمامی موارد پیش

گفته و صد البته بیشتر از آن در انتخابات مجلس پدیدار خواهد شد و چه بسا به لحاظ کثرت کاندیداها اسراف و زیاده روی به هنگام تبلیغات نمود بیشتری خواهد داشت.

فلذا همانگونه که پیشتر گفته شد نظام پارلمانی علیرغم محاسن و مزایایی که دارد، مستلزم بسترسازی و بازنگری ژرفی در ساختار و فرهنگ سیاسی و اجتماعی، خاصه ساختار حقوقی جامعه خواهد بود.